زایمان طبیعی را می توان به سه مرحله تقسیم کرد. در ادامه به بررسی هر یک از مراحل می پردازیم:
در مرحله ی اول درد های مادر به مرور آغاز می شود و تا هنگامی که دهانه ی رحم به طور کامل باز شود این درد ها ادامه دارد. مرحله ی اول را می توان به سه فاز تقسیم کرد:
1. دردهای ابتدایی
همزمان با نازک شدن دهانه ی رحم، دردهای مادر آغاز می شود. درد در این مرحله نسبت به مراحل بعدی قابل تحمل تر می باشد و دهانه ی رحم به آرامی باز می شود. احتمال پاره شدن کیسه ی آب در این مرحله دور از انتظار نمی باشد.
2. درد های فعال شده
دهانه ی رحم در این مرحله به اندازه ی ۴ تا ۷ سانتی متر باز می شود. انقباضات بیشتر در این مرحله سبب احساس گرما در مادر می شود.
3. مرحله ی انتقال
مادر آماده ی زایمان است…!
بیشترین دردی که مادر متحمل می شود در این مرحله می باشد. زیرا؛ دهانه ی رحم به اندازه ی ۸ تا ۱۰ سانتی متر باز شده و جنین به روده ی مادر فشار وارد می کند.
در این مرحله؛ دهانه ی رحم باز می باشد و جنین آماده ی خارج شدن است. همزمان با زور زدن مادر؛ سر جنین از رحم خارج می شود. پزشک متخصص زنان و زایمان با استفاده از مکش، خون و همچنین مخاط رحم را از بینی نوزاد خارج کرده و سپس سایر قسمت های بدن نوزاد خارج می شود.
در مرحله ی آخر؛ نوزاد از رحم خارج شده و جفت از دیواره رحم جدا می شود. حدود ۵ تا ۳۰ دقیقه زمان می برد تا جفت از طریق واژن خارج شود.
هنگامی که درد مادر شروع می شود؛ پزشک میزان باز شدن دهانه ی رحم را مورد بررسی قرار می دهد تا زمان زایمان را تشخیص دهد.
مادرانی که زایمان طبیعی را برای بار اول تجربه می کنند؛ ۱۲ تا ۱۶ ساعت زمان نیاز است تا دهانه رحم آن ها به طور کامل باز شود. این مدت زمان برای مادرانی که تجربه ی دوم خود را پشت سر می گذارند به ۵ تا ۶ ساعت کاهش می یابد.
در زایمان طبیعی؛ سیستم بدنی مادر دستکاری نمی شود و نوزاد از کانالی طبیعی خارج می شود. درد در زایمان طبیعی تنها به قبل و حین زایمان محدود می شود و بعد از زایمان مادر به شرایط نرمال خود باز می گردد.
از دیگر فواید زایمان طبیعی به موارد زیر می توان اشاره نمود:
• این روش غیر تهاجمی بوده و خطرات و عوارض کمتری به همراه دارد.
• در طی زایمان طبیعی؛ کودک باکتری های مفیدی را دریافت می کند.
• زایمان طبیعی با خونریزی کمتری همراه خواهد بود.
• زایمان طبیعی این امکان را به جنین می دهد تا، مراحل رشد خود را به خوبی تکمیل نماید.
• مایعاتی که به ریه کودک وارد شده است، در زایمان طبیعی به طور کامل خارج می گردد.
• شیردهی سریع تر و موفق تر انجام می شود.
• خطر چاقی و آسم در کودکان کاهش می یابد.
توجه داشته باشید؛ افتادگی رحم و تشدید هموروئید را نمی توان تنها از عوارض زایمان طبیعی دانست. زیرا؛ این بیماری ها به دوران بارداری مربوط می باشد و در اثر ورزش نکردن و یا بارداری های پی در پی ایجاد می گردند.
زایمان به هر روشی می تواند با عوارض بلند مدت یا کوتاه مدت همراه باشد.
در زایمان طبیعی؛ عوارض کمتر بوده و خیلی زودتر از سزارین برطرف می شود.
زایمان طبیعی به عنوان یکی از اصلی ترین روش های زایمان شناخته می شود. ترس مادر از درد به هنگام زایمان طبیعی می تواند باعث امتناع مادران از این روش زایمان شود.
برخی از زنان به دلایل فیزیولوژیکی، قادر به انجام این روش نمی باشند. در این زمان؛ پزشک متخصص زنان و زایمان، سزارین را به مادران توصیه می کند.
در ادامه به بررسی شرایطی می پردازیم که زنان نمی توانند کاندیدای مناسبی برای زایمان طبیعی باشند:
بیماری های خاص مادر مانند:
⭕️ دیابت، بیماری قلبی و همچنین احتمال انتقال بیماری های عفونی مثل؛ ایدز و زگیل تناسلی.
⭕️ جایگاه نامناسب نوزاد در رحم مادر
زمانی که نوزاد چرخش کافی نداشته و سر به درستی در پایین قرار نگیرد، زایمان سزارین به مادر توصیه می شود.
اگر مادر در گذشته زایمان سزارین داشته، زایمان های بعدی را نمی تواند طبیعی انجام دهد.
⭕️ برای بارداری های چندقلویی
زایمان سزارین توصیه می شود زیرا؛ امکان دارد یکی از جنین ها در وضعیت نامناسبی قرار داشته باشد.
⭕️ اگر مادر و جنین از وزن بالایی برخوردار باشد عمل سزارین توصیه می شود.
یکی از روش های زایمان طبیعی؛ زایمان در آب می باشد. قرار گرفتن در آب باعث ایجاد آرامش بیشتری برای وضع حمل مادر می شود.
در زایمان سزارین جنین به واسطه اعمال برش از رحم مادر خارج می شود. در واقع مادر در حین این نوع زایمان (به دلیل تزریق مواد بی حسی یا بیهوشی) دردی را متحمل نخواهد شد.
برش های ایجاد شده در زایمان سزارین بنا به تشخیص پزشک متخصص، شرایط مادر و جنین متفاوت است. مدت زمان این نوع زایمان نیز بر حسب شرایط مختلف در هر فرد متفاوت است.
انواع روش های زایمان سزارین
زایمان سزارین به دو روش: بیهوشی و یا بی حسی نخاعی انجام می شود.
در این روش مادر به طور کامل بیهوش می شود و از روند زایمان هیچ اطلاعی ندارد. هنگامی که مادر به هوش می آید؛ نوزاد به دنیا آمده است. (این روش تنها در موارد خاص و طبق نظر متخصص زنان و بیهوشی انجام می شود.)
در بی حسی نخاعی یا ناحیه ای؛ مادر از کمر به پایین بی حس می شود تا دردی را احساس نکند. اما در این روش مادر هوشیاری است و می تواند فرزند را در آغوش بگیرد.
در برخی شرایط، بهترین گزینه زایمان برای برخی زنان باردار، سزارین می باشد. برخی از شرایطی که مادر نمی تواند زایمان طبیعی داشته باشد عبارتند از:
1. وجود جفت یا رگ سر راهی
2. سابقه ی زایمان سزارین در گذشته
3. مدفوع جنین در رحم
4. عدم تناسب سر جنین با لگن مادر
5. ناهنجاری های رحمی
6. تبخال تناسلی
7. اختلال در ضربان قلب نوزاد
دلایل دیگری هم می توانند در انتخاب روش سزارین تاثیر گذار باشند که؛ توسط متخصص زنان و زایمان، بررسی و تشخیص داده می شوند.
اگرچه زایمان سزارین به یکی از پرطرفدار ترین روش های زایمان تبدیل شده است اما؛ در نظر داشته باشید سزارین هم مانند تمام عمل های جراحی با خطرات و عوارضی همراه می باشد.
برخی از عوارض احتمالی سزارین عبارتند از:
• بروز عفونت و یا خونریزی شدید
• درد های لگنی
• چسبندگی شکم و رحم
• عوارض مرتبط با بیهوشی مانند: حالت تهوع، گیجی و سردرد
• ایجاد اختلالات تنفسی برای جنین
• مشکلات ادراری
نمی توان به طور قطعی مشخص کرد که کدام روش زایمان بهتر می باشد. آنچه مهم است؛ انتخاب یک متخصص خوب و آگاه می باشد تا متناسب با شرایط شما، بهترین روش را توصیه نماید.
زایمان سزارین در مقایسه با زایمان طبیعی؛ با عوارض و خطرات بیشتری همراه می باشد. تنها در صورتی می توان این روش را در پیش گرفت که؛ بنابر تشخیص پزشک، جان مادر و فرزند در خطر باشد. برای داشتن زایمانی راحت و بدون عارضه کافی است؛ از ابتدای روند حاملگی خود، تحت نظر متخصص زنان مجرب و حاذق باشید و انتخاب نوع زایمان را به وی بسپارید.
در بیشتر موارد زایمان سزارین در هفته ۳۹ و ۴۰ بارداری صورت می گیرد. زودتر از این موعد مگر در شرایط اورژانسی با صلاحدید پزشک صورت می گیرد.
بعد از زایمان سزارین می توان از گن های مخصوص استفاده کرد و طبق نظر متخصص زنان و دکتر تغذیه سبک زندگی خود را برنامه ریزی نمایید.
بله زایمان قبل از ۳۷ هفتگی زودرس می باشد و احتمال ابتلا نوزاد به مشکلاتی مانند:زردی و یا ذات الریه افزایش می یابد.
نوع زایمان بعدی، به نحوه برش در زایمان سزارین و شرایط حاملگی بعدی بستگی دارد.
استراحت مطلق به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت بعد از زایمان و همچنین مصرف مایعات بسیار و سایر موارد توصیه شده توسط پزشک متخصص،پیشنهاد می شود.